فشار خون چیست؟
فشار خون طبیعی یک عملکرد حیاتی بدن است. فشار خون همان نیرویی است که خون را از طریق سیستم گردش خون ما به حرکت در می‌آورد و بدون آن، اکسیژن یا مواد مغذی از طریق شریان‌ها به بافت‌ها و اندام‌های ما نمی‌رسد و گلبول‌های سفید خون در بدن ما توزیع نمی‌شوند. فشار خون همچنین به حمل مواد زائد سمی در بدن ما از طریق کبد و کلیه کمک می‌کند. قلب با بیرون راندن خون هنگام انقباض در هر ضربان قلب، فشار خون ایجاد می‌کند. فشار خون نیز به دلیل اختلاف فشار بین قلب و شاخه‌های کوچکتر سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود.
فشار خون را می‌توان به کمک دستگاه فشار خون، اندازه گیری کرد
فشار خون چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
فشار خون با دو عدد به یک اندازه مهم بیان می‌شود، برای مثال ۱۲۰/۸۰٫ عدد بالایی نشان دهنده فشار سیستولیک یعنی میزان فشار در شریان‌ها در طول انقباض عضله قلب است. عدد پایینی فشار دیاستولیک است که به فشار خون زمانی که عضله قلب بین ضربان است اشاره دارد.
فشار خون طبیعی چند است؟
زمانی که فشار خون طبیعی است، عدد بالایی کمتر از ۱۲۰ و عدد پایینی کمتر از ۸۰ است. اگر اعداد بالاتر از این محدوده ایده آل باشد، قلب برای پمپاژ خون به بدن بسیار سخت کار می‌کند و در واقع نشان دهنده فشار خون بالا است. در مقابل وقتی اعداد کمتر از حد ایده آل هستند، به این معنی است که فشار خون شما خیلی پایین است و خون اکسیژن‌دار کافی برای بدن و قلب شما تامین نمی‌کند. فشار خون پایین به عنوان افت فشار خون نیز شناخته می‌شود. البته اگر اعداد کمی بالاتر یا کمی پایین‌تر باشند جای نگرانی نیست مگر این که علایم خاصی را تجربه کنید.
فشار خون بالا چیست؟
محدوده فشار خون بالا به این معنی است که ممکن است مرحله ۱ یا ۲ فشار خون بالا (هایپرتنشن) داشته باشید:
- مرحله ۱ فشار خون بالا ۱۳۰-۱۳۹ (شماره بالا) یا ۸۰-۸۹ (عدد پایین) است.
- مرحله ۲ فشار خون بالا ۱۴۰ یا بالاتر (عدد بالا) یا ۹۰ یا بالاتر (عدد پایین) است.
هنگامی که اندازه گیری فشار خون شما در مرحله ۱ یا مرحله ۲ است، می‌توانید با انجام کارهایی مانند تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو آن را تحت کنترل قرار داده و به محدوده سالم بازگردانید.
در عین حال اگر عدد بالا ۱۸۰ یا بیشتر و عدد پایین شما ۱۲۰ یا بیشتر باشد، باید تحت درمان فوری پزشکی قرار بگیرید یا از کسی بخواهید فورا شما را به بیمارستان برساند. در صورتی که فشار خون بالا و در محدوده خطرناک داشته باشید ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- مشکل در توانایی دیدن یا صحبت کردن
- احساس درد در پشت
- ضعف یا بی حسی
با مصرف میوه‌های پایین آورنده فشار خون، می‌توان آن را کنترل کرد
فشار خون پایین و درمان آن
فشار خون پایین در صورتی که بدون علائم یا تنها با علائم خفیف باشد به ندرت نیاز به درمان دارد. اگر فشار خون پایین باعث علائم شود، درمان به علت آن بستگی دارد. مثلا ممکن است مصرف داروی خاصی باعث فشار خون پایین شده باشد که تشخیص آن بر عهده پزشک است. علایم فشار خون پایین به شرح زیرند:
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- حالت تهوع یا استفراغ
- تاری یا تحریف دید
- تنفس سریع و کم عمق
- احساس خستگی مزمن، تنبلی یا بی حالی
- گیجی یا مشکل در تمرکز
- بی قراری یا سایر تغییرات غیرعادی در رفتار
اگر مشخص نیست چه چیزی باعث فشار خون پایین می‌شود یا هیچ درمانی وجود ندارد، هدف افزایش فشار خون و کاهش علائم است. بسته به سن، سلامتی و نوع فشار خون پایین، علاوه بر داروهای تجویز شده توسط پزشک راه‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد:
نمک بیشتری استفاده کنید
برای افرادی که فشار خون پایین دارند، کمی نمک بیشتر میتواند چیز خوبی باشد. اما سدیم بیش از حد میتواند منجر به نارسایی قلبی، به ویژه در افراد مسن شود. بنابراین مهم است که قبل از افزایش نمک با یک پزشک یا متخصص مشورت کنید.
آب بیشتری بنوشید
مایعات حجم خون را افزایش داده و به جلوگیری از کم آبی بدن کمک می‌کند که هر دو در درمان افت فشار خون مهم هستند.
جوراب‌های تنگ بپوشید
جوراب ساق بلند یا حتی ساپورت، معمولاً برای تسکین درد و تورم رگ‌های واریسی استفاده می‌شود. آن‌ها جریان خون را از پاها به قلب بهبود می بخشند. برخی افراد نیز چسب‌های شکمی الاستیک را بیشتر از جوراب‌های مخصوص ترجیح می‌دهند.
خطرات فشار خون بالا
فشار خون بالا به طرق مختلف میتواند به سلامتی شما آسیب برساند که برخی از آن‌ها در کوتاه مدت و برخی نیز در بلند مدت تاثیر خود را نشان می‌دهند.
سکته و بیماری قلبی
فشار خون بالا میتواند به شریان‌های شما آسیب بزند، زیرا باعث کاهش کشش آن‌ها می‌شود. این یعنی جریان خون و اکسیژن به قلب کاهش می‌‌یابد و منجر به بیماری قلبی می‌شود. علاوه بر این، کاهش جریان خون به قلب میتواند باعث آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی و نارسایی‌های قلبی شود.
سکته مغزی و مشکلات مغزی
فشار خون بالا میتواند باعث ترکیدن یا مسدود شدن شریان‌هایی شود که خون و اکسیژن را به مغز می‌رسانند و باعث سکته می‌شود. سلول‌های مغز در طول سکته مغزی می‌میرند زیرا اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. سکته مغزی همچنین میتواند باعث ناتوانی‌های جدی در گفتار، حرکت و سایر فعالیت‌های اساسی شده یا حتی به مرگ منجر شود.
بیماری‌های کلیوی
بزرگسالان مبتلا به دیابت، فشار خون بالا یا هر دو در مقایسه با افراد بدون این شرایط در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری مزمن کلیوی هستند.
درمان فشار خون بالا
در مورد فشار خون بالا بهتر است حتما با پزشک مشورت کرده و درمان دارویی را شروع کنید. در کنار آن با داشتن یک سبک زندگی سالم می‌توانید از فشار خون بالا جلوگیری کنید.
داشتن یک رژیم غذایی سالم
برای کمک به مدیریت فشار خون، باید میزان سدیم (نمک) مصرفی خود را محدود کرده و میزان پتاسیم را در رژیم غذایی سالم خود افزایش دهید. همچنین خوردن غذاهایی که چربی کمتری دارند و مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل مهم است.
ورزش منظم
ورزش میتواند به شما در حفظ وزن سالم و کاهش فشار خون کمک کند. باید سعی کنید حداقل ۲ ساعت و نیم در هفته ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۱ ساعت و ۱۵ دقیقه در هفته ورزش هوازی شدید انجام دهید. ورزش هوازی، مانند پیاده روی سریع، به هر ورزشی گفته می‌شود که در آن قلب شما شدیدتر می‌زند و بیش از حد معمول از اکسیژن استفاده می‌کنید.
داشتن وزن مناسب
اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. حفظ وزن سالم میتواند به شما در کنترل فشار خون بالا و کاهش خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی کمک کند (۱۰ ترفند کالری سوزی و کاهش وزن).
عدم مصرف دخانیات
سیگار کشیدن فشار خون شما را بالا می‌برد و شما را در معرض خطر حمله قلبی و سکته قرار می‌دهد. اگر سیگار نمی‌کشید، شروع نکنید. اگر هم سیگار می‌کشید، سعی کنید با کم کردن و ترک آن شرایط مناسب‌تری را ایجاد کنید.
مدیریت استرس
یادگیری چگونگی حفظ آرامش و مدیریت استرس میتواند سلامت عاطفی و جسمی شما را بهبود بخشد و فشار خون بالا را کاهش دهد. تکنیک‌های مدیریت استرس شامل ورزش کردن، گوش دادن به موسیقی، تمرکز بر چیزی آرام یا مدیتیشن است.
سخن آخر
همانطور که گفته شد فشار خون از عملکردهای مهم و حیاتی بدن است که ضروریست در محدوده طبیعی باقی بماند. برای جلوگیری از فشارخون بالا یا فشار خون پایین، سبک زندگی سالم مهم‌ترین چیز است که به شما کمک می‌کند در شرایط طبیعی باقی بمانید و البته از خطرات بعدی نیز جلوگیری کنید.
